آداب و رسوم شب یلدا

تاریخچه شب یلدا

شب یلدا در گاهشماری ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ پیش از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت. چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است.

مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. مردم در جغرافیای ایران بویژه در حوزه تمدن زاگرس رافدین بیش از سه هزار سال پیش با پدیده‌های خورشیدی مانند بزرگ‌ترین شب- بزرگ‌ترین روز – اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی آشنا بودند.

شب یلدا را شب میلاد خدای خورشید، عدالت، پیمان و جنگ هم می‌دانند. دربارهٔ آن دو روایت عمده رایج است. اول آنکه در این شب مهر، میترا یا آن‌چنان‌که در اوستا و نوشته‌های پادشاهان هخامنشی آمده، میثرَه (Mithra) به جهان بازمی‌گردد. او که از ایزدان باستانی هند و ایرانی است ساعات روز را طولانی کرده و در نتیجه برتری خورشید پدیدار می‌شود.

آداب شب یلدا

شب یلدا، شبی است که در آن مردم در تمام نقاط ایران جشن می‌گیرند و از آداب و رسوم خاصی برخوردار است. این آداب و رسوم، از قدیم‌الایام تا به امروز به عنوان بخشی از فرهنگ غنی ایران زمین ادامه داشته‌ و باعث جذابیت و خاطره سازی این شب برای خانواده ها می شوند.

سفره شب یلدا

از مهم ترین آیین‌های شب یلدا یا شب چله، سفره و خوردنی‌های آن است. سفره شب یلدا شامل میوه‌های مخصوص، آجیل و دیگر تنقلات است. در شب چله در دوران قدیم، سفره‌ای به نام میَزد پهن می‌کردند. آن‌‌ها میوه‌های تر و خشک، آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک بر سفره می‌گذاشتند. لرک از اجزای اصلی این سفره بود و در واقع ولیمه این جشن به حساب می‌آمد.

از اجزای دیگر این سفره آتشدان، عطردان، بخوردان و بَرسَم را می‌توان نام برد. بَرسَم وسیله‌ای برای دعا‌خوانی ست که از جنس شاخه گیاهی خاص و یا فلزِ برنج و نقره ساخته می‌شود.

میوه های شب یلدا

• انار

خوردن انار برای بدن ما مزایای زیادی دارد. در انار مقدار زیادی ویتامین C، ویتامین K، پتاسیم، پروتئین و فیبر وجود دارد. انار یکی از میوه‌های اصلی شب یلدا است و بدون آن، سفره شب یلدا ناقص است.

• هندوانه

لابد شما با خود فکر می‌کنید، هندوانه یک میوه‌ی تابستانی است، جایی در سفره‌ی شب یلدا ندارد. درصورتیکه اینطور نیست و هندوانه یکی از اصلی‌ترین میوه‌های شب یلدا محسوب می‌شود.
در هندوانه آنتی‌اکسیدان‌هایی زیادی وجود دارد که آن‌ها می‌توانند، ریسک بُروز بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری‌های سرطانی را کاهش دهند. همچنین، در هندوانه ویتامین‌ C وجود دارد که این ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن شما خیلی مفید است.

• لبو

نام دیگر لبو، چغندر قرمز است. اگرچه که این میوه در قدیم الایام در میوه‌های سفره شب چله جایی نداشته است، اما اخیراً این میوه‌ی سرخ‌ رنگ و پرخاصیت، جزو میوه‌ های شب یلدا قرار گرفته‌اند. خوردن لبو می‌تواند برای بدن شما بسیار مفید باشد.
خوردن لبو می‌تواند به‌ سلامت قلب شما کمک کند، مشکل یبوست شما را رفع کند، در درمان سرماخوردگی مؤثر بوده و برای مشکل کم‌خونی شما مفید باشد.

علاوه‌ بر این میوه‌ها، برخی دیگر، مثل نارنگی، خرمالو، سیب، کیوی و پرتقال هم در کنار سایر میوه های شب یلدا ، جای می‌گیرند که تقریباً تمامی این میوه‌ها، میوه‌های فصل سرما هستند و شما با خوردن آن‌ها می‌توانید هم رنگ و لعاب و بیشتری به سفره شب یلدایتان بدهید و هم اینکه سلامت بدن خودتان را افزایش دهید.