ظروف مسی یکی از ابزارها و وسایل قدیمی برای پخت و پز و میزبانی هستند. این ظروف، علاوه بر زیبایی و منحصر به فردی که دارند، دارای ویژگیهای دیگری نیز هستند.
در این مقاله، ما تلاش میکنیم با برخی از خصوصیات، مزایا و نقاط ضعف مس و همچنین نحوه نگهداری و استفاده از این ظروف بیشتر آشنا شویم. در ابتدا، به روش ساخت ظروف اشاره میکنیم.
ظروف مسی به دو روش ماشینی (پرس) و روش دستی (چکش کاری) ساخته میشوند.
روش ماشینی:
در این روش، ظروف به وسیله دستگاههای پرس و خم کاری شکل میگیرند،بر روی این دسته از ظروف، خطوط نازک و موازی قرار دارد.
روش چکش کاری:
مس در کوره قرار گرفته و برای شکلدهی به ظروف، یک استاد کار با استفاده از چکش آنها را تولید میکند. در این روش، بر روی ظروف، جای چکش دیده میشود.
عمدتاً ظروف دستساز از مس با ضخامت بیشتری بهره میبرند. این ظروف عمر بیشتری دارند و غذا در آنها دیرتر ته میگیرد.
همچنین، قیمت ظروف چکشکاری بیشتر از ظروف ماشینی است.
جدیدا در ایران و نقاط دیگر دنیا ظروف آشپزخانه مسی بصورت مدرن هم رواج پیدا کرده است.
ظروف مسی فقط به وسایل آشپزی و پذیرایی محدود نمی شوند و انواع ظروف دکوری و تزیینی ساخته شده با مس هم در صنایع دستی ایران مخصوصا اصفهان وجود دارد. شاید بتوان گفت مهمترین ماده اولیه در صنایع دستی اصفهان فلز مس است.
در جدول زیر، مهمترین محصولات ظروف مسی و دیگر صنایع دستی مشهور اصفهان که با مس تولید میشود را میتوانید مشاهده کنید:
صنایع دستی | محصولات |
---|---|
ظروف مسی | انواع ظروف آشپزخانه و پذیرایی مثل قابلمه، لیوان، سینی، کاسه و … |
حکاکی روی مس | انواع ظروف دکوری و کاربردی الماس تراش (حکاکی روی مس) |
قلمزنی روی مس | تابلو قلمزنی، ظروف دکوری قلمزنی |
میناکاری | گلدان، بشقاب میناکاری، انواع ظروف دکوری(سنگاب مینا، شمعدان، سینی و ست های تزیینی) |
مس و پرداز | گلدان، انواع ظروف دکوری(سنگاب، شمعدان، سینی و ست های تزیینی) |
فیروزه کوبی | انواع ظروف دکوری (گلدان، شکلات خوری، سنگاب ، آینه شمعدان، سینی و ست های تزیینی) |
مس و خاتم | انواع ظروف دکوری مس و خاتم |
صنایع دستی مسی اصفهان
صنایع دستی اصفهان با تاریخی طولانی، بخشی بزرگ و مهم از تاریخ و فرهنگ این شهر به حساب میآیند. از آن زمان تاکنون، هنرمندان و صنعتگران اصفهان با استفاده از تکنیکهای خاص و بافتهای زیبا، آثاری ارزشمند و منحصر به فرد را خلق و به بازار عرضه کردهاند.
یکی از هنرهای مهم قدیمی در اصفهان، میناکاری است. در این هنر، رنگهای مختلفی بر روی فلز مس استفاده میشود تا طرحهای زیبا و رنگارنگی بوجود آید. مس و خاتم نیز یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان است که در آن از استخوان، فلز برنج روی ظروف مسی برای خلق آثاری زیبا استفاده میشود.
هنر قلم زنی نیز در اصفهان بسیار معروف است. در این هنر، با استفاده از قلمهای ریز و برش زیبا، طرحهای هنری و خطوط دقیق بر روی ظروف و ورقهای مسی نقش بسته میشود.
هنر مس و پرداز در صنایع دستی اصفهان به عنوان یکی از پرطرفدارترین هنرها محسوب میشود. این هنر اخیرا در اصفهان رشد کرده و جایگاه ویژهای در فرهنگ ایرانی پیدا کرده. طرحها و آثار مس و پرداز تنوع و زیبایی بینظیری دارند و همواره به عنوان یکی از عوامل هنری مهم در صنایع دستی اصفهان مورد توجه قرار گرفتهاند.
در این هنر، میتوانید آثاری با طرحهای چشمگیر و منحصر به فرد ببینید که به صورت دستی و با دقت بالا توسط هنرمندان ماهر ساخته شدهاند. هنر مس و پرداز اصفهان را میتوان برگرفته از هنر میناکاری دانست.
پیشنهاد محصولات مس و پرداز
گلدان مس و پرداز جفتی 30 سانتیمتر
2,300,000 تومان–2,550,000 تومانعددشکلات خوری مس و پرداز 27 سانتیمتر
1,350,000 تومان–1,500,000 تومانعددگلدان مس و پرداز جفتی 20 سانتیمتر
1,200,000 تومان–1,420,000 تومانعددگلدان مس و پرداز جفتی 16 سانتی
695,000 تومان–880,000 تومانعددگلدان مس و پرداز جفتی 25 سانتی
1,700,000 تومان–1,930,000 تومانعددشکلات خوری مس و پرداز 18 سانتیمتر
740,000 تومان–850,000 تومانعددست گلدان و شکلات خوری مس و پرداز 16 سانتی
1,460,000 تومان–1,730,000 تومانعددگلدان مس و پرداز 30 سانتی
1,200,000 تومان–1,330,000 تومانعددگلدان مس و پرداز ارتفاع 16 س.م
360,000 تومان–445,000 تومانعددیکی دیگر از صنایع دستی اصفهان که به لطف طرحهای زیبا و کیفیت بالای خود در سراسر ایران معروف شده، حکاکی روی مس یا الماس تراش است.
الماس تراش
هنر الماس تراش یا حکاکی روی مس یکی از جدیدترین صنایع دستی اصفهان است که با استفاده از فنون خاص تراش روی فلز مس، طرحهایی شگفتانگیز را بر روی ظروف مختلف ایجاد میکند. این هنر با توجه به مینیمال بودن رنگ و طرح توانسته توجه علاقه مندان به آثار مدرن تر را جلب و محصولات خیرهکنندهای را به بازار عرضه کند.
پیشنهاد محصولات الماس تراش
گلدان الماس تراش 25 سانتی جفتی
2,120,000 تومان–2,380,000 تومانعددقندان حکاکی روی مس
1,188,000 تومانعددشیرینی خوری حکاکی روی مس سایز 30
3,200,000 تومان–3,430,000 تومانعددشکلات خوری مسی الماس تراش 20 سانتیمتر
1,150,000 تومان–1,270,000 تومانعددشکلات خوری مسی الماس تراش 23 سانتیمتر
1,300,000 تومان–1,500,000 تومانعددگلدان مسی الماس تراش 25 سانتیمتر
1,050,000 تومان–1,170,000 تومانعددشیرینی خوری الماس تراش سایز 25
2,650,000 تومان–2,850,000 تومانعددحکاکی روی مس یکی از تخصصیترین حوزههای متنوع صنایع دستی ایران به حساب میآید. هنرمند حکاک، با استفاده از هنر و مهارت خود، نقش مورد نظر خود را با استفاده از ابزارهای ویژه، با دقت و ظرافت بر روی سطح تعیین شده حک مینماید.
زیرساخت محصولات حکاکی از فلز ضربه پذیر، معمولاً از مس، ساخته میشود. پس از طراحی و ساخت زیرساخت مسی، مرحله اصلی یعنی حک نقش مورد نظر توسط استاد حکاک آغاز میشود.
محصولات حکاکی، بدون روکش لعاب، با ویژگیهای خاص خود متمایز از محصولات میناکاری میباشند. این هنر اصیل مانند صنایع دستی دیگر همگی زیرساخت مس دارند.
این ظروف از جمله هنرهای جدید صنایع دستی اصفهان بشمار میرود. طرح های حکاکی شده روی ظروف الماس تراش عموما گل و مرغ انتخاب میشوند.
ظروف حکاکی الماس تراش ظروفی هستند که بواسطه الماس های تراشیده شده و با اشکال مختلف تزئین شدهاند. این ظروف بعنوان هدایای سازمانی و تبلیغاتی مورد استقبال فراوانی قرار گرفته است.
الماس تراش یکی از زیرمجموعه های صنایع دستی قلمزنی محسوب میگردد. بر روی ظروف الماس تراش نیز کنده کاری هایی برای شکل گرفتن طرح های مختلف انجام میشود.
استفاده از ظروف مسی
استفاده از ظروف مسی برای پخت غذاها دارای مزایای زیادی است که میتوان به برخی از آنها اشاره کرد:
انتقال حرارت بهتر:
ظروف مسی به دلیل خاصیت انتقال حرارتی بالا، گرما را بهتر و یکنواختتر انتقال میدهند. این ویژگی باعث میشود که ماهیتابهها و قابلمههای مسی برای پخت غذاهایی که به دمای دقیق نیاز دارند، بسیار مناسب باشند.
سرعت بالاتر در پخت غذا:
به دلیل انتقال گرمای بالا، غذاها در ظروف مسی سریعتر پخته میشوند. این امر به ویژه در مواقعی که زمان محدود است، مفید است.
حفظ حرارت بیشتر:
حرارت در ظروف مسی نسبت به سایر فلزات بیشتر حفظ میشود. این خاصیت باعث میشود که غذاها به مدت طولانیتری گرم بمانند.
مناسب برای پخت غذاهای ترد و خوراکیهای خاص:
ظروف مسی اجازه میدهند غذاهای ترد و خوراکیهای خاصی با دقت بالا و بدون تغییر در مزه و عطر غذا پخته شوند.
خواص ظروف مسی
خواص ظروف مسی که در طب سنتی وجود دارند، به واقعیتهای مختلف مرتبط با مس و تأثیر آن بر سلامت اشاره دارند. در ادامه، برخی از این خواص ذکر شدهاند:
رفع کمخونی:
مس به عنوان یک عنصر معدنی مهم، در فرآیند تشکیل خون نقش دارد و مصرف ظروف مسی میتواند در رفع کمخونی کمک کند.
بهبود سلامت پوست:
مس باعث تولید سلولهای سالم پوست میشود و میتواند پوستهای خشک و آسیبدیده را درمان کند.
بهبود سلامت قلبی و عروقی:
مس میتواند انسداد شریانهای قلب را کاهش دهد و از ایجاد پلاک در رگهای خونی جلوگیری کند.
تقویت مو:
مس باعث تولید ملانین میشود که به تقویت مو و رشد سریع مو کمک میکند.
تسکین و آرامش مفاصل:
مس به درمان آرتروز کمک کرده و به بازسازی غضروف مفاصل کمک میکند.
بهبود عملکرد بدن در دوره عادت ماهیانه:
استفاده از ظروف مسی ممکن است به سلامتی جسمی خانمها در دوران عادت ماهیانه کمک کند و همچنین سرعت عملکرد مغز را بهبود بخشد.
توجه داشته باشید که برخی از این ادعاها ممکن است نیاز به تحقیقات علمی بیشتر داشته باشند تا تأیید شوند. همچنین، توصیه میشود قبل از اعتماد به ادعاهای خاص، با یک متخصص یا پزشک مشورت کنید.
نگهداری از ظروف مسی
صنایع دستی ساخته شده با مس مانند الماس تراش، مس و پرداز یا مس و خاتم، بخاطر روکش پلی استر که روی محصولات زده می شود نیازی به مراقبت خاصی ندارند و تا مدت نسبتا طولانی سالم و بدون تغییر باقی می مانند و دوری از رطوبت و تمیز کردن با دستمال پارچه ای خشک بهترین روش برای نگهداری آنها است.
ولی ظروف کاربردی مسی مثل وسایل پخت و پز و پذیرایی ممکن است نیاز به نگهداری داشته باشند.
برای براق کردن و سفید کردن ظروف مسی، میتوانید از روشهای خانگی و صنعتی استفاده کنید. در زیر، به برخی از بهترین و راحتترین روشها اشاره شده است:
استفاده از جلاسنج:
جلاسنج یکی از راحتترین و مطمئنترین روشها برای براق کردن ظروف مسی است. با استفاده از جلاسنج و دستمال، میتوانید به سرعت ظروف مسی خود را براق کنید.
مخلوط سرکه و نمک و آرد:
مخلوطی از سرکه، نمک، و آرد را بر روی سطوح ظرف مسی بمالید. این ترکیب باعث از بین بردن لایههای زنگزده یا کدر شده میشود و باعث درخشش ظرف میشود.
ترکیبی از سرکه و جوش شیرین:
ترکیب سرکه و جوش شیرین نیز میتواند به عنوان یک روش مؤثر برای براق کردن ظروف مسی استفاده شود. خمیر حاصل را به ظروف مسی بمالید.
همچنین استفاده از سس قرمز (کچاپ) هم برای براق کردن ظروف مسی توصیه می شود.
تذکر: قبل از استفاده از هر روش، بهتر است مطمئن شوید که ظروف مسی شما به هر گونه روش خاصی حساس نیستند.