تاریخچه هنر سفالگری

در این نوشته به تاریخچه هنر سفالگری می پردازیم، سفال گری ساختن ظروف با گل رس است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می‌گویند. از مشهورترین سفالینه‌ها می‌توان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. پیش از رواج شیشه سفالینه‌ها رایج‌ترین طروف بشر بودند. مرغوب‌ترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس می‌باشد که به دلیل وجود مقادیر بالای آهن در آن، به رنگ سرخ است.

سفالگری از نخستین صنایع بشر است. خاستگاه آن گرچه به درستی آشکار نیست ولی از روی یافته‌های کهن، سرزمین باستانی سومر می‌دانند و البته به تازگی کشف تمدن جیرفت تردیدهایی در مورد این نظریه ایجاد کرده‌است. تمدن معروف به کنار صندل که طبق آخرین کاوش‌ها قدمت آن را به شش هزار سال پیش می‌دانند و لوحی که در جیرفت کشف شد برای مطالعه به آمریکا و فرانسه فرستاده شد که توسط استادان شیکاگو و پاریس رمزگشایی شد و نتایج نشان داد این منطقه ۳۰۰ سال از خط نوشتاری تمدن شوش قدیمی‌تر است.

ظرف‌های سفالی، شاید یکی از قدیمی‌ترین ساخته‌های انسان است. انسان‌های اولیه از آن زمان که به فکر ذخیرهٔ آب و غذا افتادند و به خاصیت چسبندگی و شکل‌گیری گل رس پی بردند ظرف‌های سفالی را به شکل‌های گوناگون ساختند.

با گذشت زمان و گسترش زندگی، سفالگری هم تکامل یافت. انسان‌های آفریننده با دست‌هایشان بر ظرف‌های گلی نقش و نگارهایی کشیدند و آن‌ها را با رنگ‌های گوناگون آراستند.

در نقاطی از ایران از جمله مند گناباد، لالجین، میبد یزد، کاشان، شهرضای اصفهان، زنوز آذربایجان، کوزه کنان آذربایجان، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه می‌شود.

تولید وسایل و محصولات سفال و سرامیک در هر یک از نقاط نامبرده با اختلافی اندک در نوع مواد اولیه، رنگ و طرح تهیه می‌شود و به همین دلیل محصولات هر ناحیه به خوبی قابل تشخیص از فرآورده‌های سایر نقاط است.

تاریخچه سفال گری

ساخت ظروف سفال نماد زمانی است که انسان در دشت‌ها زندگی می‌کرد و اجتماعات روستایی نخستین‌بار در حال شکل‌گیری بودند. این ظروف عمدتاً برای نگهداری مواد غذایی تولید می‌شدند و به عنوان یکی از نمادهای هماهنگی و هم‌زیستی اجتماعات اولیه انسان شناخته می‌شوند. این ظروف سفالی به واسطه خاصیت فاسد نشدنی که دارند، نقش مهمی در زندگی روزمره افراد بازی کرده‌اند.

استفاده از این ظروف سفالینه، امکان نگهداری مواد غذایی را برای انسان‌های اولیه فراهم می‌آورد و همچنین تاریخچه زندگی و فرهنگ آن دوره را به تصویر می‌کشد. این ظروف نه تنها نمایانگر تراکم اجتماعات و حیات روستایی اولیه هستند بلکه از طریق تفسیر و مطالعه‌ی آن‌ها، اطلاعات مهمی از زندگی روزمره انسان‌های اولیه را ارائه می‌دهند.

از طرف دیگر، خود تولید این ظروف سفالی به انسان‌ها این امکان را می‌دهد که از مهارت‌ها و توانایی‌های خود در ایجاد ابزارها و وسایل زندگی خود برخوردار باشند. این هنر به عنوان نمادی از پیشرفت فرهنگ و تکنولوژی در دوران اولیه انسان‌ها، ارتباط نزدیکی با محیط زیست و نیازهای ضروری زندگی را نمایان می‌سازد.